<<Հիստոջեն>> պաթոլոգիայի կենտրոնի ախտաբան Թամարա Հարությունյանի հետ խոսել ենք քաղցկեղի ախտորոշման մեջ հյուսվածաբանական հետազոտության կարևորության մասին:

1. Ե՞րբ է անհրաժեշտ դիմել հյուսվածաբանի օգնությանը։
Օրգանիզմից հեռացված ցանկացած նմուշ, լինի դա օրգան, օրգանի հատված, գոյացություն, բիոպտատ, քսուկ, քերուկ, հեղուկ, անկախ պրոցեսի բնույթից պետք է ենթարկվի ձևաբանական հետազոտության։ Ախտաբանը որոշում է պրոցեսի բնույթը տվյալ նմուշում և տալիս է պաթոմորֆոլոգիական եզրակացություն կամ վերջնական ախտորոշում, որի հիման վրա կազմակերպվում է պացիենտի հետագա բուժումը։  

2. Ինչպե՞ս է տրվում քաղցկեղի պաթոլոգիական դասակարգումը, որոշվում հյուսվածաբանական տարբերակվածության աստիճանը։
Չարորակ պրոցեսների դեպքում, երբ ամբողջական է հեռացվել գոյացությունը/օրգանը, ախտաբանի կողմից տրվում է pTNM դասակարգումը, որի որոշումը կախված է և՛ ուռուցքի տեսակից, և՛ օրգանից, որում այն ծագել է։ pT դասակարգումը կարող է հիմնվել գոյացության չափի, կամ ներաճի, կամ այլ չափանիշների վրա, որոնց մասին կխոսվի յուրաքանչյուր առանձին ուռուցք քննարկելիս։ pN դասակարգումը տրվում է, երբ հեռացվում և հետազոտվում են ռեգիոնար ավշահանգույցները։ pM դասակարգումը նմանապես տրվում է այն դեպքում, երբ կատարվել է նմուշառում մետաստազավորված հեռակա օրգանից/ավշահանգույցից և հետազոտվել։ Որոշվում է նաև ուռուցքային էմբոլների առկայությունը ավշային (L) և արյունատար (V) անոթներում, նյարդերի շուրջ (Pn)։ Ախտորոշելիս տրվում է նաև ուռուցքի հյուսվածաբանական տարբերակվածության աստիճանը կամ նույն ինքը ուռուցքի grade-ը։ Կախված ուռուցքի տեսակից և օրգանից, որում այն ծագում է, ուռուցքները դասակարգվում են երկաստիճան՝ Low grade կամ High grade, ընդ որում ավելի ագրեսիվ են High grade ուռուցքները, կամ եռ/քառաստիճան համակարգերով՝ G1 - լավ տարբերակված, G2 – չափավոր տարբերակված և G3- վատ տարբերակված, որոշ դեպքերում նաև G4 - չտարբերակված: Գոյություն ունեն ուռուցքներ, որոնք չունեն հյուսվածաբանական տարբերակվածության աստիճան, և դասակարգվում են սպեցիֆիկ, միայն տվյալ ուռուցքին բնորոշ դասակարգմամբ, ինչպիսիք են օրինակ Գլիսոնյան և ISUP դասակարգումները շագանակագեղձի ացինար ադենոկարցինոմայի համար։  

3. Որ՞դեպքում է ախտաբանի կողմից գնահատվում ուռուցքի հատման եզրերի ամբողջականությունը
Ախտաբանը գնահատում է հատման/վիրաբուժական եզրերի ամբողջականությունը միայն այն դեպքում, երբ հեռացված նմուշն ամբողջությամբ, առանց կտրվածքների, առանց մասնահատման հասել է լաբորատորիա։ Եզրերի գնահատումը սահմանափակվում է նաև արտահայտված եզրային դիաթերմիկ վնասումով պայմանավորված, ինչպես նաև սխալ/ոչ լիարժեք նշագրումների դեպքում։ Նշագրումներն իրականացվում են վիրահատող բժշկի կողմից (եզրերը հաճախ նշվում են թելերով, սկոբաներով, ներկերով), որոնց մասին տեղեկությունը պետք է նշված լինի ուղեգրի վրա։ 

4. Ե՞րբ է խորհուրդ տրվում իրականացնել իմունոհիստոքիմիական հետազոտություն 
Որոշ դեպքերում, հատկապես մետաստազների, վատ տարբերակված/չտարբերակված ուռուցքների պարագայում, միայն հյուսվածաբանական եղանակով հնարավոր չէ տալ ուռուցքի անվանումը և որոշել առաջնային օջախը։ Այդ ժամանակ կիրառվում է իմունոհիստոքիմիական հետազոտման մեթոդը։ Վերջինս կիառվում է նաև հասկանալու համար, գոյացությունը չարորակ ինվազի՞վ է, թե՞ բարորակ նմանակ։ Որոշ դեպքերում բուժող բժիշկն է որոշում իմունոհիստոքիմիական/մոլեկուլային մեթոդների կիրառման անհրաժեշտությունը՝ թիրախային բուժում կազմակերպելու համար։ Բիոպտատների պարագայում ուռուցքային բջիջների քանակը սահմանափակ է և յուրաքանչյուր հաջորդ կտրվածք ստանալիս ունենում ենք բջիջների կորուստ, հետևաբար և իմունոհիստոքիմիական մարկերների օգտագործման սահմանափակ հնարավորություն։ Գրագետ և ամբողջական լրացված ուղեգիրը, անամնեստիկ և ռադիոլոգիական տվյալների տրամադրումն ավելի թիրախային է դարձնում իմունոհիստոքիմիական հետազոտության իրականացումը և ուռուցքի առաջնային օջախի որոշումը, որի դեպքում հնարավոր է և՛ ժամանակի, և՛ գումարի խնայում, երբեմն նաև ռեբիոպսիայից խուսափում պացիենտի համար։ 
Եղեք տեղեկացված և առողջ։

Նյութը պատրաստեց Մարագրիտա Մարտիրոսյանը: