«Քանաքեռ-Զեյթուն» բժշկական կենտրոնի՝ Ներքին հիվանդությունների կլինիկայի ղեկավար և «Ուիգմոր Քլինիք»՝ գաստրոէնտերոլոգ, թերապևտ
Արփինե Սիմոնյանը պատասխանել է Բարրետի կերակրափողի մասին cancer.am-ի հարցերին:

Ամբողջ աշխարհում դիտվում է ԳԷՌՀ(Գաստրոէզոֆագեալ ռեֆլյուքս հիվանդություն) տարածվածության աճ: 10-15% դեպքերում հիվանդությունը ուղեկցվում է Բարրետի կերակրափողի առաջացումով,որը հանդիսանում է նախաքաղցկեղային վիճակ՝ կերակրափողի ադենոկարցինոմայի պրոգրեսիվման բարձր ռիսկով:

Ի՞նչ է Բարրետի կերակրափողը:
Բարետի կերակրափողը ԳԷՌՀ կերակրափողային բարդություններից է, երբ կերակրափողի դիստալ հատվածում տափակբջջային էպիթելը փոխակերպվում է աղիքային գլանաձև էպիթելի/մետապլազիայի (CLIM — columnar-lined intestinal metaplasia):

Որո՞նք են Բարրետի կերակրափողի առաջացման ռիսկի գործոնները:
1.տևական ԳԷՌՀ/ 5 և ավել տարիներ
2.արական սեռ
3.եվրոպոիդ ռասսա
4.50-ից բարձր տարիք
5. կենտրոնական ճարպակալում
6. ծխել
7.ընտանեկան անամնեզ

Ինչպե՞ս ախտորոշել Բարրետի կերակրափողը:
Ախտորոշումը պահանջում է էնդոսկոպիկ հետազոտության ժամանակ կերակրափողի աղիքային մետապլազիայի իդենտիֆիկացիա: Գլանաձեւ էպիթելի փոխակերպված հատվածի երկարությունը պետք է լինի առնվազն 1 սմ։ Էնդոսկոպիայի ընթացքում հայտնաբերված կերակրափող-ստամոքսային անցման նորմալ գիծ (Z-գիծ) ունեցող հիվանդներին ռուտին բիոպսիա չի կատարվում: Տեսանելի ախտահարումների և ստամոքսի վերին եզրից 1 սմ-ից պակաս Z-գծի տեղաշարժի բացակայության դեպքում պլանային էնդոսկոպիկ բիոպսիա ցուցված չէ: Եթե էնդոսկոպիկ հետազոտության ընթացքում հայտնաբերվում են Բարրետի կերակրափողին բնորոշ նշաններ, ապա ցուցված է կատարել ութ էնդոսկոպիկ բիոպսիա: Եթե ախտահարման երկարությունը 4 սմ-ից ավելի է, բիոպսիան կատարվում է ըստ Սիեթլյան արձանագրության,համաձայն որի էնդոսկոպիստները պետք է իդենտիֆիկացնեն Բարրետի կերակրափողի սեգմենտը և բիոպսիոն նյութ վերցնեն բոլոր տեսանելի փոփոխված հատվածներից, այնուհետև շրջագծի չորս կետերից՝ կերակրափողի ստորին փականից մինչև Z-գիծը 2 սմ կամ պակաս ինտերվալով։ Որևէ աստիճանի դիսպլազիայի հայտնաբերման պարագայում բիոպսիոն նյութերը պետք է ենթարկվեն հյուսվածքաբանական քննության:

Ինչպե՞ս սահմանել դինամիկ հսկողություն այս պացիենտների շրջանում:
Հսկիչ հետազոտություն անցկացնելիս ցուցված է էնդոսկոպիկ հետազոտություն սպիտակ լույսով և քրոմոէնդոսկոպիա։
Բարրետի կերակրափողի հետագա հետազոտությունների հաճախականությունը պետք է որոշվի ըստ նախկինում հայտնաբերված դիսպլազիայի աստիճանի: Բացի այդ, անհրաժեշտ է հաշվի առնել նախկինում հայտնաբերված փոփոխությունների չափը: Եթե ախտահարված հատվածը 3 սմ-ից պակաս է, հետազոտությունների միջև ընդմիջումները կարող են ավելացվել:

Ինչպե՞ս է կատարվում Բարրետի կերակրափողի սքրինինգը:
Այսօր նման հիվանդների շրջանում անցկացվող սքրինինգի հիմնական խնդիրն է որոշել կերակրափողի ադենոկարցինոմայի հարաճման անհատական ռիսկը,որի տարածվածությունը տարեց տարի կայուն աճում է: Քրոնիկ ԳԷՌՀ-ի ախտանիշներով հիվանդներն, ովքեր ունեն երեք կամ ավելի ռիսկի գործոն, ցուցված է մեկ էնդոսկոպիկ սքրինինգային հետազոտություն Բարրետի կերակրափողի հայտնաբերման համար: Սքրինինգի ոսկե ստանդարտը էնդոսկոպիկ հետազոտությունն է, որի այլընտրանքը պարկուճային(կապսուլային)էնդոսկոպիան է՝ համակցված բիոմարկերների(MCM2,LOH,HSP27 և այլն) թեստավորման հետ:Եթե նախնական հետազոտության արդյունքը բացասական է, կրկնակի սքրինինգ չի կատարվում:

Որո՞նք են Բարրետի կերակրափողով պացիենտների վարման ժամանակակից մոտեցումները:
Ըստ Գաստրոէնտերոլոգիայի ամերիկյան կոլեգիայի (ACG-American College of Gastroenterology) 2022թ. կլինիկական ուղեցույցների Բարրետի կերակրափողով հիվանդներին ցուցված է օրական առնվազն մեկ անգամ պրոտոնային պոմպի ինհիբիտորների ընդունումը հակացուցումների և ալերգիկ ռեակցիաների բացակայության դեպքում: Պրոտոնային պոմպի ինհիբիտորները նվազեցնում են ԳԷՌՀ ախտանիշները և բարելավում են կյանքի որակը: Բացի այդ, ուսումնասիրությունները ցույց են տվել, որ դրանց օգտագործումը կարող է կանխել նեոպլաստիկ պրոգրեսիվումը: Հակառեֆլյուքսային վիրահատությունը կերակրափողի ադենոկարցինոմայի զարգացումը կանխելու նպատակով ցուցված չէ:

Որո՞նք են էնդոսկոպիկ բուժման նախընտրելի տարբերակները Բարրետի կերակրափողով պացիենտների շրջանում:
Բարրետի կերակրափողով, ծանր դիսպլազիայով կամ քաղցկեղով հիվանդներին ցուցված է ԷԷԹ (էնդոսկոպիկ էռադիկացիոն թերապիա): Սովորաբար, նման բուժումը ներառում է ցանկացած տեսանելի ախտահարման էնդոսկոպիկ ռեզեկցիա, որին հաջորդում են ռադիոհաճախականության աբլացիան կամ կրիոթերապիան որպես դիսպլազիայի և քաղցկեղի բուժման ռադիկալ մեթոդներ:
Թեթև աստիճանի դիսպլազիայով պացիենտներին ցուցված է ԷԷԹ-ն նվազեցնելու ծանր աստիճանի դիսպլազիայի և կերակրափողի ադենոկարցինոմայի պրոգրեսիվման ռիսկը: Որպես այլընտրանք, հնարավոր է էնդոսկոպիկ հսկողություն առաջին տարվա ընթացքում յուրաքանչյուր վեց ամիսը մեկ, այնուհետև տարին մեկ անգամ:
Նախքան աբլյացիան խորհուրդ է տրվում բոլոր տեսանելի ախտահարված սեգմենտների էնդոսկոպիկ ռեզեկցիան: Այն հիվանդներին, ովքեր անցել են ԷԷԹ, խորհուրդ է տրվում հետագա հսկողություն իրականացնել: Ըստ ուսումնասիրությունների էռադիկացիոն թերապիայից հետո աղիքային մետապլազիայի կրկնության հավանականությունը կազմում է 8,6-10,5%: Կերակրափողի ծանր աստիճանի դիսպլազիայի/ադենոկարցինոմայի ռեցիդիվի հավանականությունը կազմում է 1,2%: Ամենից հաճախ ռեցիդիվները հանդիպում են բուժումից հետո առաջին տարվա ընթացքում: Թեթև աստիճանի դիսպլազիայով պացիենտներին խորհուրդ է տրվում էնդոսկոպիկ հսկողություն էռադիկացիայից մեկ և երեք տարի հետո, այնուհետև՝ յուրաքանչյուր երկու տարին մեկ անգամ: Ծանր աստիճանի դիսպլազիայով և քաղցկեղով հիվանդներին ցուցված է հսկիչ էնդոսկոպիա էռադիկացիոն թերապիայից հետո 3, 6 և 12 ամիս հետո, այնուհետև՝ տարեկան 1 անգամ:

Նյութը պատրաստեց Մարագրիտա Մարտիրոսյանը: